Het vinden van een lijk is een zeer aangrijpende gebeurtenis. Als specialistisch schoonmaakbedrijf na
overlijden weten wij dit als geen ander. Respect en begrip voor de situatie is voor ons dan ook heel
belangrijk, en daarom kunnen onze klanten ons ook alles vragen. Vragen die wij vaak krijgen, gaan
over de risico’s bij een lijkvinding. Is lijkgeur gevaarlijk? En is het aanraken van een lijk gevaarlijk?
Het korte antwoord op deze vragen: lijkgeur is in principe niet gevaarlijk, tenzij het gaat om
langdurige blootstelling in een afgesloten ruimte. Het aanraken van lichaam dat al enige tijd dood is
kan wel gevaarlijk zijn, vanwege het risico op besmetting. Heeft u dus iemand gevonden en heeft u
het lijk aangeraakt? Neem dan voor de zekerheid contact op met uw huisarts.
Is lijkgeur gevaarlijk?
Lijkgeur is een zeer indringende en uitgesproken geur, die wordt veroorzaakt door de gassen die
vrijkomen tijdens het ontbinden van een lichaam. Wat je vaak ziet is dat lijkvocht in poreuze
materialen als vloerbedding en beton trekt. Hierdoor blijft de geur hangen, ook wanneer al het
zichtbare biomedisch afval is opgeruimd. Daarom moet met specialistische technieken de lijkgeur altijd apart verwijderd worden.
De gassen die lijkgeur veroorzaken zijn alleen giftig in zeer hoge concentraties. Lijkgeur is dus in
principe niet gevaarlijk, maar kijk uit in kleine afgesloten ruimtes waar iemand wekenlang ligt. Ook
kan maandenlange blootstelling (als de geur bijvoorbeeld in wanden of plafonds zit) lichte klachten
als hoofdpijn en luchtwegproblemen geven.
Is een lijk aanraken gevaarlijk?
Wanneer iemand pas is gestorven, is het aanraken van een lijk in principe niet gevaarlijk. Kijk alleen
wel uit met bloed, ontlasting en andere lichaamsvloeistoffen: deze kunnen een bron zijn van virussen
en bacteriën. Is het lijk al in ontbinding? Kijk dan heel goed uit, want in dit geval spreken we van een
biohazard. Naast lichaamsvloeistoffen die vrijkomen ontstaat tijdens het ontbindingsproces ook
lijkengif en vermenigvuldigen (mogelijk dodelijke) ziekteverwekkers zich razendsnel. Een lijk in
ontbinding aanraken is daarom extreem gevaarlijk en mag u nooit doen met blote handen.
Wat zijn de risico’s bij een lijkvinding?
Dit artikel is te kort om alle gevaren die een ontbindend lijk met zich meebrengt te benoemen, maar
we kunnen u wel de belangrijkste risico’s meegeven. Deze zijn op te delen in vijf categorieën:
– Gevaren van bloed
– Risico’s van ontlasting
– Giftige gassen
– Mentale risico’s
– Overige gevaren bij lijkvinding
Risico’s van bloed
.Het voornaamste risico bij een lijkvinding vormt vaak het bloed van de overledene. Bij lijkvindingen
met veel bloed gaat het vaak om een (zelf-)moord, maagbloeding of een ongeval. Het bloed zelf vormt geen gevaar, maar bloed is wel een drager van een groot aantal potentiële ziektekiemen,
waaronder bacteriën en virussen die dodelijk kunnen zijn. Denk hierbij aan HIV, tuberculose, cholera,
herpes, syfilis, HTLV-I/II en hepatitis B, C en E. Het enige wat nodig is om besmet te worden is
aanraking van het bloed met een klein wondje of een slijmvlies (bijvoorbeeld de mond). Raak dus,
zeker wanneer u de medische geschiedenis van de overledene niet kent, nooit bloed aan.
Houd er verder rekening mee dat vleesvliegen en andere insecten (microscopisch kleine druppeltjes)
bloed kunnen verspreiden door heel de ruimte. Daardoor vormt vaak de gehele ruimte waar een lijk
heeft gelegen een biohazard en is het heel belangrijk om niets aan te raken totdat de ruimte grondig
is gereinigd en ontsmet.
Gevaren van ontlasting
Naast bloed vormt ook ontlasting een bron van ziekteverwekkers. Sowieso leven er altijd miljoenen
soorten bacteriën in iemand darmen. Een groot deel hiervan is vrij onschuldig, maar van een bacterie
als E-coli kunt u erg ziek worden. Daarnaast bestaat het risico op besmetting met cryptosporidium en
salmonella. Ook ontlasting mag dus nooit zonder handschoenen worden aangeraakt.
Giftige gassen die lijkgeur veroorzaken
De ziekteverwekkers die zich in bloed en ontlasting bevinden, kunnen niet via de lucht verspreid
worden. In principe kunt u dus niet ziek worden van de geur van een lijk. Wel kunnen er nog
aërogene ziekteverwekkers(zoals het coronavirus) in de lucht hangen en kunnen de gassen die
vrijkomen bij het ontbindingsproces in hoge concentraties giftig zijn.
Bij lijkgeur gaat het om een mix van een groot aantal heterocyclische verbindingen, verzadigde
carbonzuren, aminen, indool, pyrimidines, purines en zwavelverbindingen als waterstofsulfide en
thiolen. Met name waterstofsulfide is in hoge concentraties erg giftig en kan leiden tot
verlammingsverschijnselen, ademhalingsproblemen en zelfs de dood. In de praktijk komt het door de
lage concentraties en de verschrikkelijke stank echter zeer zelden voor dat iemand vergiftigd wordt
door de rottingsgassen bij een lijkvinding. Daarbij kan door het openen van een raam de concentratie
toxinen in de lucht al flink gereduceerd worden.
Overige gezondheidsrisico’s bij het vinden van een lijk
Naast de risico’s van het lijk zelf, gaat een lijkvinding regelmatig gepaard met gevaren die
veroorzaakt worden door de omgeving. In veel gevallen gaat het immers om mensen die om wat
voor reden dan ook niet goed voor zichzelf en hun omgeving kunnen zorgen.
Wat we daarom vaak zien is dat naast vervuiling door het lichaam zelf, ook allerlei andere bronnen
van vervuiling aanwezig zijn. Dit loopt uiteen van huisvuil tot ontlasting van dieren en van
injectienaalden tot extreem vervuild sanitair.
Daarnaast kan er ook sprake zijn van hoarding oftewel verzamelwoede. Dit brengt nog extra risico’s
met zich mee, zoals beknelling, brand, vallen en zelfs instorting. Daarom moet men altijd zeer
voorzichtig bewegen in deze ruimtes.
Mentale gevaren
Tot slot is het belangrijk om te beseffen dat de risico’s bij lijkvinding niet alleen fysiek zijn, maar zeker
ook mentaal. Ga in ieder geval nooit zelf aan de slag met het schoonmaken van de vindlocatie, want
dit kan het rouw- en verwerkingsproces ernstig verstoren. Het vinden van een dood lichaam is op
zich al zeer ingrijpend, ook als het niet om een dierbare gaat. Na het vinden van een lijk is het dan
ook gebruikelijk dat mensen enige tijd slecht slapen en niet goed in hun vel zitten. Door de tijd te
nemen en erover te praten is het echter vaak goed mogelijk de gebeurtenis een plekje te geven.
